Czy gra w szachy rzeczywiście pomaga dzieciom lepiej myśleć w życiu? To bardzo ważne pytanie o transfer umiejętności z jednej dziedziny życia w drugą. Psychologowie od lat prowadzą badania, w ostatnich latach coraz bardziej intensywne, bo szachy stają się modne, czego wyrazem jest znany ogólnoświatowy projekt „Edukacja przez szachy w szkole”, do którego w Polsce przystąpiło już prawie tysiąc szkół.
Jednym z najbardziej uznanych autorytetów-badaczy jest psycholog z Liverpoolu Fernand Gobet. W metaanalizie 24 badań naukowych poświęconej zagadnieniu korzyści z gry w szachy wraz z Giovannim Salą wysnuwa ostrożny wniosek:
– Wydaje się, że gra w szachy ma pewien pozytywny wpływ na zdolności zarówno akademickie jak i poznawcze (Giovanni Sala, Fernand Gobet: Do the benefits of chess instruction transfer to academic and cognitive skills? A meta-analysis.).
Pozytywny wpływ nauki gry w szachy na umiejętności matematyczne wzrasta, jeśli dzieci mają podczas roku szkolnego minimum 30 szachowych godzin lekcyjnych (umiarkowany pozytywny wpływ, g=0,4).
A ja myślę, że poszukując odpowiedzi na tytułowe pytanie dodatkowo powinniśmy jeszcze uwzględnić znaną zasadę Paracelsusa, uważanego za prekursora hormezy, zjawiska polegającego na tym, że czynnik występujący w przyrodzie, szkodliwy dla organizmu w większych dawkach, w małych dawkach działa na niego korzystnie:
– Cóż jest trucizną? Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja nie jest trucizną (łac. Dosis facit venenum).
Niech też jak przestroga przed gloryfikowaniem wartości szachów zabrzmi kasandrycznie brzmiące pytanie z książki Alexandra Cockburna:
– Iddle Passion. Chess and the Dance of Death.
Nie mam wątpliwości, że szachy uczą myśleć szerzej i w sposób bardziej pogłębiony (progressive deepening Adriaana de Groota: Thought and Choice in Chess, The Hague 1965).
Gdy ktoś zapyta:
– Jak żyć?
To szachista mądrze poszerzy perspektywę:
– Nieważne jak! Ważne – z kim!
Progressive deepening! Dlatego Zachodniopomorska Szkoła Biznesu przygląda się grze w szachy jako narzędziu rozwoju myślenia. Wyrazem tego zainteresowania jest Gryficki Festiwal Szachowy.
Jan Przewoźnik
* * *
Już we wrześniu odbędzie się I Gryficki Festiwal Szachowy – wydarzenie, podczas którego organizatorzy chcą pokazać wartość gry w szachy jako narzędzia kształtującego myślenie i charakter oraz promować myślenie strategiczne wśród dzieci, młodzieży i dorosłych.
Główny organizator I Gryfickiego Festiwalu Szachowego:
- Zachodniopomorska Szkoła Biznesu w Gryficach
Współorganizatorzy:
- Uczniowski Klub Sportowy “Szach” Gryficace
- Portal Internetowy eGryfice.pl
- Centrum Edukacyjne Top Link Gryfice
- Uczniowski Klub Sportowy “Top Link” Gryfice
-
Więcej informacji znajdziecie na stronie festiwalu:
https://egryfice.pl/gryficki-festiwal-szachowy/
* * *
Jan Przewoźnik. Polski szachista i psycholog. Mistrz międzynarodowy od 1985 roku. Reprezentował nasz kraj na olimpiadzie szachowej Valletcie, dziesięciokrotnie zdobył tytuł drużynowego mistrza kraju. Absolwent psychologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (w marcu 2014r. otrzymał stopień doktora). Zawodowo zajmuje się psychologią biznesu.
Jest konsultantem w zakresie kształcenia dorosłych, szachowym trenerem pierwszej klasy i wykładowcą Młodzieżowej Akademii Szachowej. Wydał kilkanaście książek, z których najbardziej znaną jest Sprawdź swoją fantazję szachową.
