Gdy przeglądam liczne raporty z psychologii szachów to czasem myślę sobie tak – może wystarczy, jeśli przez kilka lat trener nauczy dziecko kilku podstawowych sposobów myślenia, które wejdą mu w nawyk na całe życie. Już wtedy, z punktu widzenia projektu „Edukacja przez szachy w szkole”, uzasadniony będzie sens podejmowania się trudu nauki gry w szachy przez młodego człowieka. Oczywiście jest jeszcze aktualna opcja, że istotą jest sama przyjemność grania w szachy i docenianie ich piękna.
Jeden pakiet użytecznych metod – jedna korzyść. A potem – czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci. Na przykład bardzo pożądanym sposobem kreatywnego myślenia i działania jest zadawanie pytania w czasie partii:
– A gdyby tak…
Na tę metodę zwraca uwagę mistrz świata Garri Kasparow w książce „Jak życie naśladuje szachy”. Przytacza swoją partię:
Białe grożą posunięciem Wh4-c4 i po odejściu czarnego hetmana ginie wieża na c8. Dlatego stereotypowe myślenie grającego czarnymi mogłoby pójść w kierunku wybrania ucieczki dla hetmana.
I tu właśnie Kasparow zastosował metodę:
– A gdyby tak nie odejść hetmanem!?
Partia potoczyła się wartko. Szirow, zawodnik lubiący atakować, musiał nagle przestawić się na inny tryb walki – techniczny. I już nie sprostał zadaniu:
26…Ke7 27.Wc4 H:c4 28.G:c4 W:c4 29.Hd3 Wac8 30.We1 Gf4 31.We4 W:e4 32.f:e4 g5 33.a3 b:a3 34.Ha6 Wd8 35.Hb6 g4 36.c4 g3 37.c5 g2 38.c:d6+ W:d6 39.Hc7+ Kf6 40.H:d6+ Kg7 i białe poddały się.
* * *
Oczywiście istnieją warianty kreatywnego pytania:
– Czy nie byłoby miło, gdyby…?
– Co się stanie jeśli…?
– A dlaczego nie?
* * *
Polska zajmuje 39. miejsce w „Globalnym rankingu innowacyjności 2016” (http://www.wipo.int/pressroom/en/articles/2016/article_0008.html). Wyzwanie dla naszej kreatywności zatem jest ciągle aktualne. Mają swoje podejście kaizen Japończycy, mamy i my swoje hasło dobrej roboty Tadeusza Kotarbińskiego oraz ideę kształcenia ustawicznego. Na kreatywne pytania czekają naukowcy na przykład w obszarach biologii systemowej: genomiki, proteomiki, metabolomiki. Twórcze postawy pożądane są w medycynie translacyjnej, nanotechnologiach… nawet już w piłce nożnej wykorzystuje się drony. W Zachodniopomorskiej Szkole Biznesu także badamy zagadnienia twórczego myślenia i innowacyjności.
Zatem! Drogi Rodzicu, Nauczycielu, Trenerze Szachowy! Może warto, abyśmy odpowiedzialnie pamiętali, my, zrzeszeni pod hasłem „Gens una sumus”, że każdy czyn, słowo i myśl przechodzące w nawyk mogą „odcisnąć swój znaczący ślad w naczyniu, którym jesteśmy na stale obracającym się kole Garncarza”.
Jan Przewoźnik
* * *
Już we wrześniu odbędzie się I Gryficki Festiwal Szachowy – wydarzenie, podczas którego organizatorzy chcą pokazać wartość gry w szachy jako narzędzia kształtującego myślenie i charakter oraz promować myślenie strategiczne wśród dzieci, młodzieży i dorosłych.
Główny organizator I Gryfickiego Festiwalu Szachowego:
-
-
- Zachodniopomorska Szkoła Biznesu w Gryficach
-
Współorganizatorzy:
-
-
- Uczniowski Klub Sportowy “Szach” Gryficach
- Portal Internetowy eGryfice.pl
- Centrum Edukacyjne Top Link Gryfice
- Uczniowski Klub Sportowy “Top Link” Gryfice
-
Więcej informacji znajdziecie na stronie festiwalu:
https://egryfice.pl/gryficki-festiwal-szachowy/
* * *
Jan Przewoźnik. Polski szachista i psycholog. Mistrz międzynarodowy od 1985 roku. Reprezentował nasz kraj na olimpiadzie szachowej Valletcie, dziesięciokrotnie zdobył tytuł drużynowego mistrza kraju. Absolwent psychologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (w marcu 2014r. otrzymał stopień doktora). Zawodowo zajmuje się psychologią biznesu.
Jest konsultantem w zakresie kształcenia dorosłych, szachowym trenerem pierwszej klasy i wykładowcą Młodzieżowej Akademii Szachowej. Wydał kilkanaście książek, z których najbardziej znaną jest Sprawdź swoją fantazję szachową.
