Trudności w koncentracji, problemy emocjonalne związane z izolacją, zaburzenia depresyjne, kłopoty ze snem i koncentracją uwagi, brak motywacji do nauki czy zachowania agresywne – to skutki, jakie niesie ze sobą pandemia i izolacja u dzieci i młodzieży. Jak radzić sobie podczas nauki zdalnej oraz w jaki sposób pomóc uczniom wrócić do aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu szkoły i środowiska społecznego? To główne zagadnienia omawiane podczas konferencji „Pomoc psychologiczno – pedagogiczna z covidem w tle”, zorganizowanej 12 maja br. przez Urząd Marszałkowski WZ i Zachodniopomorskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Szczecinie.
„Wszyscy, którzy zajmują się wychowaniem i rozwijaniem młodego człowieka – a mam na myśli profesjonalistów, nauczycieli, ale także rodziców – wiedzą jak trudnym okresem dla młodych ludzi jest czas pandemii, okres już prawie rocznego zamknięcia w domu, braku kontaktów społecznych, nauka przez Internet. To wszystko powoduje dużo napięcia, wielkiego stresu u młodych ludzi. Będziemy musieli na to wyzwanie odpowiedzieć pomocą w poradzeniu sobie ze zmęczoną psychiką, poczuciem chaosu i bezradności. Dlatego jako Zarząd Województwa Zachodniopomorskiego zdecydowaliśmy o rozpoczęciu programu wsparcia finansowego dla gmin, które będą chciały sowich najmłodszych otoczyć odpowiednią opieką psychologiczną. Dzisiaj będziemy dyskutowali o tym, co najważniejsze – jak pomóc naszym młodym obywatelom, aby ten trudny okres przeszli jak najlepiej” – mówi marszałek Olgierd Geblewicz.
Z badań przeprowadzonych z młodzieżą dotyczących pierwszej fali pandemii przez Fundację „Dajemy Dzieciom Siłę” wynika, że połowa badanych była w pierwszym okresie pandemii zadowolona ze swojego życia, co wynikało głównie z braku konieczności chodzenia do szkoły. Najtrudniejszy dla większości badanych był brak możliwości spotkania z kolegami i koleżankami oraz konieczność siedzenia w domu.
Centrum Cyfrowe, Fundacja Szkoła z Klasą oraz Centrum Edukacji Obywatelskiej dwukrotnie badało w 2020 r. nauczycieli pod kątem edukacji zdalnej i radzenia sobie z pandemią. Według badań nauczyciele doświadczyli ogromnego napięcia, które związane było z nauczaniem online, część z nich doświadczyła z tego powodu zaburzeń psychosomatycznych. W ocenie nauczycieli dzieci w pandemii czują się osamotnione, tęsknią za kolegami i codzienną rutyną, często rodzice nie są w stanie udzielić im właściwego wsparcia. W tej sytuacji zdalne nauczanie stało się elementem dawania wsparcia dzieciom.
Najpoważniejszy problem wśród uczniów i uczennic wg. nauczycieli (na podst. badań Fundacji Szkoła z Klasą) są depresja, uzależnienie od telefonu, agresja, problemy z rówieśnikami czy zaburzenia koncentracji.
„Kolejne fale przynoszą nam inne zadania i wyzwania. Pandemia zmusiła do ukształtowania nowej formy funkcjonowania dzieci i całych rodzin w różnych obszarach: w szkole, w domu czy w pracy. Zarząd główny Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego wypracował wskazówki dla rodziców, opiekunów, dzieci, profesjonalistów na temat tego, jak radzić sobie w tej sytuacji. Te zalecenia są dostępne na stronie Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego” – mówi prof. dr hab. n. medycznych Małgorzata Janas – Kozik, pełnomocnik Ministra Zdrowia ds. reformy psychiatrii dzieci i młodzieży.
„Bardzo niepokojące są szacunki WHO, które mówią, że o 30% albo i więcej zwiększy się liczba dzieci, które będą szukały pomocy psychologiczno-psychoterapeutycznej i psychiatrycznej. Trzeba wzmocnić stabilną funkcjonalną rodzinę. Kolejne czynniki to szkoła i relacje rówieśnicze” – dodaje.
O ochronie zdrowia psychicznego w okresie pandemii oraz po jej zakończeniu mówił prof. dr hab. n. medycznych Jerzy Samochowiec, Kierownik Katedry i Kliniki Psychiatrii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie. Mówił m.in. o tym, że negatywny wpływ pandemii na zdrowie psychiczne jest narastający, a konsekwencje będą długotrwałe. Aby ograniczyć negatywne skutki pandemii dla zdrowia psychicznego, potrzebna jest kontynuacja reformy, badania populacyjne, psychoedukacja, powszechne działania prozdrowotne i naprawcze oraz pokonywanie barier preferencyjnego szczepienia psychicznie chorych.
Dr Magdalena Chęć z Uniwersytetu Szczecińskiego zwracała m.in. uwagę, że po roku życia w pandemii problemy z warunkami do nauki uczniów nie zmieniły się, za to nasiliły się patologie w rodzinach dysfunkcjonalnych oraz pojawił się znaczny spadek motywacji do nauki.
O Zachodniopomorskich Ośrodkach Doskonalenia Nauczycieli, które są wsparciem pomocy psychologiczno – pedagogicznej mówiła Urszula Pańka, dyrektorka ZCDN w Szczecinie. „Oprócz stałych działań prowadzonych przez ośrodki, którymi są m.in. szkolenia, dyżury metodyczne, spotkania klubu dyrektora, konsultacje czy konferencje, w pandemii zaczęliśmy również nagrywać filmy, podcasty, komunikujemy się z nauczycielami także poprzez stronę internetową…” – informowała.
Samorząd Województwa Zachodniopomorskiego planuje uruchomić szereg działań, których celem będzie poprawienie dostępu uczniów do pomocy psychologiczno – pedagogicznej w taki sposób, aby po okresie izolacji covidowej, braku kontaktów ze środowiskiem rówieśniczym i nauczycielami oraz stresogennym trybem nauki, pomóc uczniom wrócić do aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu szkoły i środowiska społecznego lub radzić sobie lepiej, pozostając nadal w trybie pracy zdalnej. Ponadto będzie podejmował działania wspierające i usprawniające już istniejące systemy oraz koordynował je na poziomie regionu. Planowane jest także powołanie zespołu konsultacyjnego przy marszałku ds. kondycji psychicznej i psychiatrycznej dzieci i młodzieży, który będzie diagnozował bieżące potrzeby dotyczące organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz sposobów jej realizacji przez wyznaczone do tego instytucje.
Pomoc psychologiczna na wyciągnięcie ręki – Regionalne Pogotowie Kryzysowe
Regionalne Pogotowie Kryzysowe działa w sześciu powiatach. Dostępna tam jest pomoc w zakresie wczesnej interwencji psychologicznej, psychoedukacji oraz psychoprofilaktyki. Ma pomóc osobom, które doświadczą nagłego kryzysu emocjonalnego, aby zapobiec ewentualnej chorobie lub zaburzeniom. Do końca marca br. z pomocy tej skorzystało już ponad 376 osób.
Projekt, przy wsparciu środków Unii Europejskiej, jest realizowany przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego (lider) wspólnie z sześcioma powiatami: Drawskim, Kołobrzeskim, Myśliborskim, Stargardzkim, Świdwińskim, Wałeckim. Powiatowe punkty pogotowia będą też animować i prowadzić kluby i grupy samopomocy oraz grupy wsparcia. Realizatorzy projektu planują szkolenia i warsztaty dla przedstawicieli zawodów zaufania publicznego oraz dla młodzieży z ostatnich klas szkół podstawowych i ponadpodstawowych, obejmujące profilaktykę zdrowia psychicznego. Dostępne będą także wizyty środowiskowe w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny wymagającej wsparcia.
Dodatkowe wsparcie dla uczniów
Z unijnego projektu „Pomorze Zachodnie – wsparcie psychologiczno-pedagogiczne” będą mogły skorzystać zachodniopomorskie samorządy prowadzące placówki oświatowe. Uprawnionych do starania się o grant są 132 JST w regionie. Wartość całego przedsięwzięcia to 16,5 mln zł.
Zachodniopomorskie samorządy na wdrażanie dodatkowej pomocy psychologiczno-pedagogicznej otrzymają grant, którego wysokość ustalana będzie na podstawie liczby uczniów wykazanych w Systemie Informacji Oświatowej. Dyrektorzy szkół będą mogli środki z tego programu przeznaczyć m.in. na: wynagrodzenia nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych oraz specjalistów (psychologów, pedagogów, logopedów, doradców zawodowych i terapeutów pedagogicznych).
Samorządy będą mogły starać się także o refundację poniesionych kosztów od 1 lutego 2021 r.
„Musimy odnaleźć się w nowych formach działania i nowych formach wsparcia. Musimy zintensyfikować swoje działania, po to, żeby być skuteczniejszym. Każdy z nas ma swoją rolę do spełnienia i jeżeli podejdziemy do tego w kategoriach budowania partnerstwa, umiejętnej współpracy, to będziemy mogli powiedzieć, że rzeczywiście swoją rolę spełniamy właściwie” – mówił Członek Zarządu Województwa Stanisław Wziątek.
W konferencji uczestniczyli samorządowcy, przedstawiciele administracji rządowej, dyrektorzy szkół, nauczyciele, pracownicy poradni psychologiczno – pedagogicznych oraz przedstawiciele środowiska akademickiego.
