Eksperci są zgodni – potrzebne są zmiany i skuteczniejsze wprowadzanie programów rekomendowanych. W piątek w Szczecinie odbyła się ważna konferencja poświęcona profilaktyce uzależnień.
Przedstawiciele gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych oraz pełnomocnicy ds. uzależnień rozmawiali o współczesnych trendach, dostępnej pomocy i wspomnianych programach rekomendowanych. Część spotkania została poświęcona zmianom ustawowym, które obligują JST m.in. do przyjęcia jednego wspólnego programu dla działań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii i alkoholizmowi.
Jest to pierwsze, po długiej przerwie spowodowanej pandemią, spotkanie organizowane na taką skalę przez Urząd Marszałkowski w tym obszarze. Do Szczecina przyjechali przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego działających w zakresie przeciwdziałania uzależnieniom.
– Zazwyczaj różnego rodzaju strategie opierają się głównie na wzmocnieniu infrastruktury, potencjału gospodarczego itd. To jest wszystko bardzo istotne, ja tego nie deprecjonuję. W naszej strategii rozwoju województwa priorytetem jest człowiek, chcemy działać dla człowieka i z człowiekiem. Nasz cel pierwszy to „Otwarta społeczność”. To też oznacza pomocną dłoń wyciągniętą do potrzebujących – mówił marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz.
Inne kwestie zaznaczył obecny na spotkaniu wicemarszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Kustosz: – Ludzie borykają się z wieloma problemami, ale też nie powinniśmy zapominać o najmłodszych mieszkańcach regionu. Chcemy wysłuchać także państwa uwag.
Część konferencyjna rozpoczęła się od prezentacji Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2022–2026. Głos w tej części zabrały prof. US dr hab. Urszula Kozłowska oraz dr Karolina Izdebska z Instytutu Socjologii US.
Opracowanie nowego programu wymusiła decyzja ustawodawcy, który wygasił dotychczasowe wojewódzkie programy profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, wskazując na połączenie w jeden dokumentów dwóch dotychczasowych – programu przeciwdziałania uzależnieniom oraz programu przeciwdziałania narkomanii.
– Program powstał przy współpracy ekspertek i ekspertów, praktyków. Przy jego tworzeniu spotkały się różne środowiska. Głos miały także organizacje pozarządowe czy przedstawiciel Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom. Jest narzędziem, który kierunkuje i daje podstawy, by podejmować szereg kolejnych działań. To także odpowiedź na obecną sytuację i zmieniającą się rzeczywistość, w tym pojawiające się obszary ryzykownych zachowań, uzależnień behawioralnych – wyjaśnia p.o. dyrektorki Wydziału Współpracy Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Magdalena Pieczyńska.
Z zapisami programu można zapoznać się na stronie internetowej Wydziału Współpracy Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego (realizator programu).
Goście spotkania usłyszeli też założenia współczesnej profilaktyki oraz programów rekomendowanych przez Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom – ich ideę oraz powody, dla których warto je wdrożyć w swojej gminie w ramach środków z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Za tę część odpowiadali psychoterapeuci Karolina Flacht oraz Bartosz Ślaski z Pracowni Motywacja i Działanie.
– 12 lat funkcjonowania programów rekomendowanych obowiązują, żeby wdrażać skuteczną profilaktykę na poważnie. To ostatni dzwonek na wprowadzenie efektywnych działań w profilaktyce uzależnień – zaznacza psychoterapeutka Karolina Flacht.
Programy rekomendowane dostępne są na stronie https://programyrekomendowane.pl/ ale, czy samorządy chętnie z nich korzystają?
Jak zaznaczył Bartosz Ślaski, średnio tylko 10% środków przeznaczanych jest przez JST na ich realizację. Warto to zmienić. – Programy rekomendowane są przede wszystkim przebadane naukowo. Są stworzone na podstawach teoretycznych, uwzględniają strategie profilaktyczne, które są skuteczne, są potwierdzone naukowo. I faktycznie. Wykazano, że młodzież, która korzystała z tych programów w dużo mniejszej częstotliwości sięgała po alkohol i papierosy – wyjaśnia Bartosz Ślaski.
W konferencji uczestniczyła także Pełnomocniczka Marszałka ds. Przeciwdziałania Uzależnieniom Anna Nowak.
– Po pierwsze odchodzimy od takiego dychotomicznego podziału na uzależnienie od alkoholu i uzależnienie od narkotyków. Po drugie zaczynamy mówić o problemie uzależnień od czynności. To ważne, ponieważ wszystkie uzależnienia wywołują podobne skutki społeczne, zdrowotne, prawne. Potrzebna jest zmiana. To nie jest dobre, gdy ktoś, kto zajmuje się edukacją jednego dnia mówi o uzależnieniu od alkoholu, a następnego o uzależnieniu od środków psychoaktywnych. One mają taką samą naturę i rodzą takie same konsekwencje – mówiła Anna Nowak.
Pełnomocniczka marszałka szczególnie zwracała uwagę na uzależnienia behawioralne. – Można uzależnić się od Internetu, telefonu, zakupów. To szczególnie niebezpieczne zwłaszcza dla dzieci i młodzieży. Wszystkie problemy zdrowia psychicznego, o których teraz coraz częściej głośno mówimy w Polsce, są w dużej mierze pochodną uzależnień behawioralnych – zaznaczyła.
Podczas konferencji została poruszona również tematyka FAS/FASD, którą przedstawiła Zachodniopomorska Fundacja Pomocy Rodzinie „Tęcza Serc”.
W ramach kontynuacji dzisiejszych działań Wydział Współpracy Społecznej zaplanował organizację warsztatów w zakresie uzależnień behawioralnych oraz programów rekomendowanych.
Środki finansowe na realizację Programu pochodzą z dochodów uzyskiwanych przez Województwo Zachodniopomorskie z tytułu wydawania zezwoleń na obrót hurtowy napojami alkoholowymi o zawartości do 18% alkoholu, zgodnie z Ustawą z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Budżet na działania związane z profilaktyką uzależnień w 2022 roku w ramach Programu Przeciwdziałania Uzależnieniom, wynosi 666 221 zł (z czego 250 000 zł – przeznaczono na zwalczanie uzależnień, a 416 221 zł – przeciwdziałanie alkoholizmowi).
