Miniony rok w Regionalnym Programie Operacyjnym nie należał do najłatwiejszych. Nie oznaczał jednak przestoju. Zarząd Województwa przygotował specjalny pakiet wsparcia dla służby zdrowia, przedsiębiorców czy samorządów walczących ze skutkami pandemii. W jakie inne działania inwestowali z pomocą eurofunduszy na Pomorzu Zachodnim? Co przed nami?
Meta coraz bliżej
Przypomnijmy, w tej perspektywie finansowej na realizację Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020 zarezerwowanych jest 1,6 mld euro. Na budżet RPO składają się środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (72%) przeznaczone na wzrost zatrudnienia, rozwój przedsiębiorczości czy poprawę stanu środowiska oraz Europejskiego Funduszu Społecznego. Te skierowane są głównie na inwestycje w rynek pracy, włączenie społeczne i edukację.
„Rok 2020 ze względu na pandemię koronawirusa wszyscy zapamiętamy na długo. Dzięki elastycznemu podejściu Komisji Europejskiej mogliśmy przygotować specjalny pakiet zadań, wspierających w tym trudnym czasie regionalną ochronę zdrowia, przedsiębiorców, rynek pracy, osoby zagrożone wykluczeniem. Mimo zmieniającej się rzeczywistości, zdecydowana większość eurofunduszy przeznaczonych na tę perspektywę finansową została zakontraktowana, a tym samym wkraczamy w kolejną fazę realizacji RPO. Teraz akcent przesuwa się z dystrybucji środków na realizację zaplanowanych projektów i inwestycji. Do końca 2020 r. zawarliśmy ponad 72 tys. umów o dofinansowanie na kwotę przekraczającą 2,23 mld euro, w tym wkład środków Unii Europejskiej wyniósł ponad 1,33 mld euro” – wylicza Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz.
Pakiet ratujący warty setki milionów
Rok 2020 ze względu na pandemię oraz związane z nią ograniczenia wymagał wprowadzenia nowych rozwiązań i działań. Dzięki elastycznemu podejściu Komisji Europejskiej, Zarząd Województwa mógł przygotować Zachodniopomorski Pakiet Antykryzysowy, wprowadzono też specjalne procedury ułatwiające dla beneficjentów realizujących już projekty.
Na działania antycovidowe Zarząd Województwa przeznaczył ponad 400 mln zł ze środków RPO. Eurofundusze pozwoliły m.in. na doposażenie zachodniopomorskich szpitali w niezbędne środki ochrony osobistej czy sprzęt ratujący życie. Zakupiono m.in. 50 respiratorów czy cztery nowe karetki. Mieszkańcy regionu mogli skorzystać z badań na obecność przeciwciał w kierunku SARS-COV-2. Zaplanowano też wsparcie dla strażaków OSP walczących ze skutkami pandemii.
Specjalną pomocą, oprócz szpitali, laboratoriów i stacji pogotowia ratunkowego, zostały objęte też przedszkola, szkoły czy ośrodki szkolno-wychowawcze. Placówki te zostały doposażone w środki ochrony osobistej oraz do dezynfekcji.
Osie priorytetowe pokazują działania
W roku 2020 udało się podpisać łącznie 420 umów o dofinansowanie – najwięcej z osi 1, a więc poświęconej wzmacnianiu innowacyjności, a przez to konkurencyjności MŚP. Trzeba jednak zaznaczyć, że od początku perspektywy wdrażanie środków z tej puli przebiega nie w najwyższym tempie.
„Wynika to m.in. z faktu, że wzmacnianie potencjału do opracowywania nowych, zaawansowanych technologicznie produktów i usług wymaga czasu. Zwiększanie aktywności badawczo-rozwojowej jest dużym wyzwaniem dla przedsiębiorstw i środowiska naukowego” – mówi marszałek Olgierd Geblewicz.
Eurofundusze z tej osi trafiały głównie do największych ośrodków miejskich i gmin przymorskich, ale co też cieszy, sięgali po nie także beneficjenci z gmin o bardziej rolniczym charakterze, np. Mirosławiec, Lipiany czy Bierzwnik.
Osią, w której od uruchomienia programu do końca 2020 r. podpisano najwięcej umów jest ta poświęcona edukacji (OP 8). Dzięki tym projektom powstaje coraz więcej miejsc w przedszkolach, wyższa jest też jakość nauczania w szkołach, również zawodowych. Do tej pory beneficjenci wykorzystali 82% alokacji przeznaczonej na jej wdrożenie. Przekłada się to na 464 umowy o dofinansowanie, których wartość ze środków UE wynosi ponad 91 mln euro.
W największym stopniu – według stanu na koniec 2020 roku – zostały wykorzystane środki poświęcone „włączeniu społecznemu” (OP 7). To działania polegające głównie na aktywizacji społecznej, edukacyjnej i zawodowej mieszkańców oraz rehabilitacji społeczno-zawodowej osób z niepełnosprawnością. Udzielane wsparcie z tej osi powinno być najmocniej odczuwalne przez mieszkańców powiatów sławieńskiego, choszczeńskiego oraz stargardzkiego, choć trzeba zaznaczyć, że środki EFS trafiły do wszystkich gmin województwa zachodniopomorskiego. W tej osi zakontraktowano już wszystkie dostępne eurofundusze.
Z powodzeniem realizowane są także projekty z osi poświęconej gospodarce niskoemisyjnej (OP 2 np. Zachodniopomorski Program Antysmogowy) czy służące zrównoważonemu transportowi (OP 5).
„W tej perspektywie (do końca 2020 r.) na inwestycje transportowe przeznaczyliśmy ponad 229 mln euro ze środków UE. Dzięki tym projektom Pomorze Zachodnie może pochwalić się m.in. najnowocześniejszym taborem w Polsce, w tym także pociągami o napędzie hybrydowym” – dodaje marszałek Geblewicz.
Specjalna strefa, specjalne wsparcie
Rozwój obszarów zagrożonych wykluczeniem, w tym dawnych obszarów popegeerowskich, zajmuje szczególne miejsce w realizacji RPO. Wynegocjowane na początku perspektywy dodatkowe środki pozytywnie wpływają na rozwój tych terenów. W skali całego programu na jednego mieszkańca gmin wiejskich, w dużej mierze współtworzących Specjalną Strefę Włączenia, przypada przeciętnie kwota 470,4 euro dofinansowania środkami UE, czyli o ok. 32 euro więcej niż na obszarach pozostałych.
Na poziomie poszczególnych osi najczęściej sięgano po środki przeznaczone na ochronę środowiska (OP 3). Wyraźna przewaga obszarów wiejskich występuje w osiach poświęconych naturalnemu otoczeniu człowieka (OP 4), transportowi (OP 5) czy włączeniu społecznemu (OP 7). Także w osiach poświęconych edukacji (OP 8) oraz rynkowi pracy (OP 6) wsparcie przypadające na jednego mieszkańca obszarów wiejskich jest wyższe niż w przypadku pozostałych obszarów.
„Bardzo duża część mieszkańców regionu żyje na tzw. terenach popegeerowskich, które dzisiaj wciąż, po tylu latach transformacji są terenami wykluczonymi, które nie stwarzają szans rozwoju jak obszary, które mają dostęp do komunikacji, parków przemysłowych i nowoczesnych miejsc pracy. Dzięki środkom unijnym udaje nam się zmienić te obszary, choć pomoc jest wciąż bardzo potrzebna. Mocno zabiegamy, aby w przyszłej perspektywie finansowej, podobnie jak to miało miejsce w obecnym okresie programowania, ująć dodatkowe finansowanie dla tzw. Specjalnej Strefy Włączenia. Chcemy włączyć realnie te tereny do pełni życia gospodarczego i społecznego” – mówi marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz.
Zasada n+3
Środki Regionalnego Programu Operacyjnego, zgodnie z zasadą n+3, będą wydatkowane do końca 2023 roku.
Źródło: WZP
