Wydarzenia z początku czerwca (zatrucie dopalaczami w Trzebiatowie) dobitnie pokazały, że powiat gryficki nie jest wolny od problemu dopalaczy. Czym są te substancje? Jak rozpoznać, czy ktoś je zażywa? Jak można pomóc takiej osobie?
Dopalacze to środki psychoaktywne o działaniu podobnym do narkotyków. Sprzedawane są w różnych postaciach: tabletek, proszków, ziół, suszu, kadzidełek, naklejek (tzw. tatuaży), pod nazwą artykułów kolekcjonerskich, często z umieszczonym komunikatem „Produkt nie do spożycia”. Są tańsze i łatwiej dostępne niż „tradycyjne” narkotyki. Nie oznacza to jednak, że są ich łagodniejszą odmianą – wręcz przeciwnie. Dopalacze stanowią mieszaniny rozmaitych, nieprzebadanych substancji, co utrudnia lekarzom pomaganie zatrutym osobom. Ponadto w ich skład oprócz substancji psychoaktywnych wchodzą często różnego rodzaju inne trucizny – np. trutka na szczury, rozpuszczalniki, środki czyszczące czy substancje żrące. Nigdy nie wiadomo, jak po ich zażyciu zareaguje konkretny organizm.
Kto najczęściej sięga po dopalacze?
Najczęściej po dopalacze sięgają nastolatkowie. Młodzież zażywa je z ciekawości, chęci zaimponowania znajomym (lub strachu przed wykluczeniem z grupy rówieśniczej), dla rozładowania negatywnych emocji. Czasem w ten sposób próbują walczyć ze swoją nieśmiałością w kontaktach z kolegami – a czasem po prostu szukają rozrywki.
Jakie są najczęstsze objawy zażycia dopalaczy?
- bóle głowy, migrena;
- kołatanie serca (przyspieszone tętno często sięgające 200, duszności, ból w klatce piersiowej;
- agresja, zaburzenia koordynacji ruchowej, drżenie rąk;
- nudności, wymioty, biegunka;
- zmęczenie, osłabienie, brak zdolności koncentracji;
- reakcje alergiczne;
- myśli samobójcze, omamy;
- napady lęku, halucynacje;
- nadmierna wrażliwość na dźwięki i światło.
Gdzie szukać pomocy:
- 800 060 800 – Infolinia Głównego Inspektora Sanitarnego
- 116 111 – Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży
- 800 100 100 – Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci
- 800 12 12 12 – Dziecięcy telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka
Co robić, gdy spotkasz kogoś, kto prawdopodobnie jest pod wpływem dopalaczy?
- przede wszystkim – natychmiast skontaktować się z lekarzem (dzwoniąc pod numer 999 lub 112)
- podać takiej osobie jak najwięcej płynów – najlepiej wody mineralnej (uważając, by się nie zakrztusiła)
- jeśli osoba ma przyspieszony oddech – wskazane jest aby nakłonić ją do próby uzyskania spokojniejszego, regularnego oddechu
- spróbować uzyskać od zatrutej osoby opakowanie po dopalaczu, który zażyła (będzie je trzeba pokazać lekarzowi)
- towarzyszyć zatrutej osobie do przyjazdu lekarza
Jeśli zauważysz u swojego dziecka któreś z poniższych objawów – nie bagatelizuj ich. Mogą one świadczyć o uzależnieniu:
- wygląd oczu (zaczerwienione spojówki lub brzegi powiek, łzawienie, opadnięcie powieki, nadmierne rozszerzenie lub zwężenie źrenic, powolna reakcja źrenic na światło, oczopląs przy wpatrywaniu się w stały punkt);
- złe samopoczucie, brak chęci do życia, depresja;
- stany euforyczne, gadatliwość a następnie otępienie i apatia;
- zmiana nawyków żywieniowych – brak apetytu lub objadanie się;
- kłopoty w szkole, wagary, pogorszenie ocen;
- próby wyłudzania lub podbieranie pieniędzy na nieokreślone wydatki;
- nieuzasadnione ataki złości, agresji;
- wychodzenie z domu na krótko, poprzedzone dzwonkiem domofonu lub telefonem od nieznanej osoby;
- wprowadzenie do słownictwa nowych zwrotów, często niezrozumiałych dla dorosłych, tzw. slangu narkotykowego;
- pojawienie się w domu nowych akcesoriów, typu lufki, sreberka, małe woreczki z zamknięciem strunowym, tzw. dilerki, itp.;
- zmiana zapachu ciała.
Jak w takiej sytuacji należy zareagować?
- po pierwsze, nie należy reagować zbyt gwałtownie. Złość lub próby rozwiązania siłowego mogą spowodować gwałtowne reakcje, zwłaszcza, jeśli niedawno przyjęło środek odurzający (atak serca, silny atak paniki, duszności).
- Jeśli dziecko jest uzależnione, należy motywować je do leczenia i poszukać sprawdzonego ośrodka, jeśli będzie gotowe na leczenie. Najlepiej najpierw wysłuchać, co młody człowiek ma do powiedzenia, starając się zrozumieć jego trudności i problemy. Groźby i kary przynoszą krótkotrwałe i powierzchowne rezultaty. Konieczne jest zdobycie zaufania dziecka oraz nawiązanie z nim lepszego kontaktu.
- Aby rozwiać podejrzenia, że dziecko być może sięga po narkotyki, można wykonać odpowiednie badania. Do przeprowadzenia odpowiednich testów wystarczy próbka moczu lub śliny, które można zbadać przy pomocy specjalistycznych narkotesterów, które są dostępne w aptekach stacjonarnych lub w Internecie.
- Niestety, w przypadku tzw. dopalaczy, ich wykrycie w organizmie, tym bardziej konkretnej psychoaktywnej substancji, nie jest tak łatwe do stwierdzenia, gdyż skład tzw. dopalaczy jest nieznany i ulega modyfikacjom.
Przede wszystkim zaś ważne jest zaangażowanie w życie i rozwój dziecka, tworzenie takiej relacji, w której nie będzie się ono wstydziło czy bało mówić o swoich problemach. Wówczas rodzic będzie miał szansę wspierać dziecko w radzeniu sobie z trudnymi emocjami w konstruktywny sposób. Warto wspólnie z dzieckiem poszukać rodzaju aktywności (np. sportowej czy artystycznej), która będzie wzbogacać jego poczucie własnej wartości, wzmacniać siłę i charakter. Bycie częścią grupy wyznającej podobne wartości, dążenie do bycia jak najlepszym w wybranej dziedzinie – to bardzo mocne alternatywy dla dopalaczy i innych substancji.
